Okna w starych kamienicach - wymieniać czy restaurować?

Ich konstrukcja oparta na zupełnie innych technologiach wymaga, aby przy pracach renowacyjnych brały udział osoby, które mają odpowiednie kompetencje w zakresie konserwacji i wymiany okien zabytkowych.

Dla wyglądu zabytkowego budynku okna mają ogromne znaczenie, są uzupełnieniem elewacji, jej ozdobą ale też ich budowa i sposób osadzenia w elewacji i murze różni się od montażu okien współczesnych.

Okno zabytkowe wygląda zupełnie inaczej niż współczesne - nawet dla niewprawnego oka
Okna zabytkowe są z reguły zdecydowanie bardziej dekoracyjne niż okna nowoczesne. Mają bogate rzeźbienia, zdobienia, posiadają więcej szprosów. Nie ma możliwości ich uchylania, więc dawni konstruktorzy wyposażali je w lufciki, które spełniały funkcję wentylacyjną. Wykonane są z drewna, czyli materiału, o który trzeba dbać regularnie,chronić przed czynnikami atmosferycznymi, a zwłaszcza słońcem i wilgocią. Do naprawy i konserwacji okien zabytkowych potrzebne są odpowiednie kwalifikacje.

Konstrukcja okna zabytkowego
Konstrukcja okien zabytkowych jest nieco inna niż okien znanych nam dzisiaj. To zazwyczaj konstrukcja skrzynkowa, wymagająca odpowiednich kwalifikacji i umiejętności osoby pracującej przy konserwacji okna. Do wykonania okien zabytkowych używano technologii, których dziś już się nie spotyka, a więc najlepsi dzisiejsi specjaliści od montażu i konserwacji okien drewnianych nie zawsze mają odpowiednie uprawnienia do serwisowania okien zabytkowych. Ich umiejętności powinny poświadczać dokumenty, nadane przez urząd ochrony zabytków.

Prawidłowo prowadzona renowacja
Prawidłowo przeprowadzona renowacja pozwoli zachować unikalny charakter budynku. Pozwoli również zachować ich funkcjonalność. Co ciekawe, manufaktury, które dawniej produkowały na skalę masową okna skrzynkowe, bardzo pieczołowicie przygotowywała drewno na okna. Drewno było wyselekcjonowane, zabezpieczone przed warunkami pogodowymi. Stąd większość okien wykonanych na przełomie XIX i XX wieku z powodzeniem można poddać renowacji, przywracającej ich urodę raz podnoszącej ich izolacyjność termiczną. Takie okna doszczelnia się, wykluczając luzy powstałe na skutek wielokrotnego malowania czy naturalnego wypaczenia drewna. Często, w trakcie prac konserwatorskich wymienia się zwykłą szybę na szybę zespoloną, która podnosi właściwości termoizolacyjne okna.

Sposób konserwacji i naprawy
Stare okna, często ze spękanymi i wykruszonymi powłokami malarskimi, wypaczone konserwuje się przez usuwanie starych powłok malarskich, naprawy stolarskie, uzupełnienie ubytków w drewnie, dezynfekcję drewna, wzmocnienie jego struktury. Wymienia się kity szklarskie, rekonstruuje braki w elementach ozdobnych. Następnie nanosi się nowe powłoki zabezpieczające i wymienia klamki na zgodne z okresem historycznym i z wytycznymi konserwatora zabytków, czuwającym nad renowacją. Często również wymienia się opierzenia blacharskie parapetów.

Wymiana zniszczonego okna na nowe
Niezmiernie rzadko zachodzi konieczność wymiany całkowicie zniszczonych okien. Decyzję o niej powinien podjąć konserwator, a nie tylko dzisiejszy specjalista od wymiany okien. Wymienione okno powinno nawiązywać stylistyką i konstrukcją do okna oryginalnego. Nie mogą wchodzić tutaj w grę okna PCV, gdyż ich wygląd i struktura powierzchni rażąco odbiegają od tych oryginalnych. Osoby montujące okna nowe, w miejsce zabytkowych, powinny umieć to zrobić zgodnie ze sztuką, mocując je odpowiedni sposób w otworze okiennym.To równie wymaga wiedzy o dawnych sposobach budowania i montowania okien. Koszt okien drewnianych i sposób osadzenia konstrukcji w otworze przewyższa koszt montowania współczesnego okna PCV, jednak dziedzictwo minionych wieków, wygląd starej elewacji zewnętrznej zawsze jest wart dodatkowych nakładów finansowych.

Artykuł przygotował producent okien i drzwi z drewna i aluminium, firma FUTUR Sp. z o. o. ze Szczecina.